Scotch whisky

Schotland is wereldberoemd om zijn whisky en mocht er een whisky hemel zijn, dan is de kans groot dat daar Schots of Gaelisch gesproken wordt. Schotland wordt dan ook gezien als bakermat van de whiskyproductie zoals wij die vandaag de dag kennen.

In de 18^e en 19^e eeuw namen Schotse kolonisten de distillatie techniek mee naar ‘nieuwe wereld’ landen als Canada, Tasmanië of Nieuw-Zeeland. Vanuit Japan ondernamen Masataka Taketsuru en Shinjiro Torii een studiereis naar Schotland om hier het stoken van whisky te leren.

Geschiedenis van whisky in Schotland

Het is aannemelijk dat monniken toen zij in de 4e of 5e eeuw het christendom in Schotland brachten de distillatietechniek introduceerden. De allereerste geschreven bron stamt echter uit 1494. Toen gaf Koning Jacobus IV broeder John Cor van Lindores Abbey uit de graafschap Fife schriftelijk de opdracht om ‘aqua vitae’ voor hem te maken.

Moderne Schotse whisky productie

In 1775 werd de Glenturret Distillery opgericht, dit is de oudste nog producerende distilleerderij van Schotland. Bijna 50 jaar later, in 1823, ging de Accijnswet in. Dit betekende het begin van de moderne Schotse whisky productie.

Een kleine 10 jaar later, in 1831 vond Aeneas Coffey (een Ier) de Coffey Still uit. Met deze still kon, tegen lagere kosten, continue gedistilleerd worden. Ook konden er verschillende soorten gerst gebruikt worden. De met dit proces geproduceerde whisky was minder sterk en milder.

Blended whisky

Rond 1860 ontdekte Adrew Usher dat malt whisky en grain whisky een goede combinatie vormen. En zo ontstond blended whisky. Door het blenden van de whisky werd de smaak consistenter en daarmee steeg de populariteit. Een andere reden voor de stijgende populariteit van whisky is de druifluis (Phylloxera) die in 1880 Frankrijk teisterde en de voorraden wijn en cognac deed opdrogen.

Sindsdien groeide de whiskyproductie in Schotland groter en groter. Het levenswater overleefde de drooglegging in Amerika, beide wereldoorlogen en een aantal economische recessies.

Single malt whisky

Het overgrote deel van de Schotse whisky wordt als blend verkocht, maar de groei zit tegenwoordig in de single malt whisky. De hedendaagse consument gaat meer en meer voor kwaliteit en veel smaak in het glas. Dit zie je bijvoorbeeld ook terug in de enorme stijging van het aantal whiskyfestivals.

Schotse whiskyregio’s

Er zijn in Schotland ongeveer 133 whiskydistilleerderijen actief en deze produceren zeer uiteenlopende whisky’s. Schotland telt 5 verschillende whiskyregio’s. Hier wordt al eeuwen whisky gemaakt en de verschillende invloeden per regio geven de single malt whisky’s hun eigen karakteristieke geur en smaak mee.

Highlands & Islands

De Schotse hooglanden zijn een groot en uitgestrekt gebied. Het is er ruig, bergachtig en er zijn veel waterbronnen te vinden. De single malts die hier vandaan komen staan bekend om hun hoge kwaliteit.

Noorden

De Highland whisky’s uit het noorden hebben een moutig karakter en zijn vol en zoet van smaak met bloemige, heideachtige geuren.

Zuiden

De whisky’s uit het zuiden zijn doorgaans wat zachter en lichter en bevatten veel fruitige tonen. De whisky’s van de op de grens met de Lowlands gelegen Glengoyne zijn hier een mooi voorbeeld van, net als de Inchmurrin whisky’s van Loch Lomond.

Oosten

Het oostelijke deel van de Highlands strekt zich uit langs de Noordzeekust. Hier is minder turf voorhanden dan in het westelijke deel van de Highlands. Dit maakt de whisky’s wat lichter qua kleur en smaak. Daarnaast zijn de ‘Eastern Highland’ whisky’s zacht en fruitig, zoals bijvoorbeeld die van de Glencadam in het oude koninkrijk Angus.

Islands

Islands malts zijn afkomstig van de Schotse eilanden Arran, Jura, Mull Skye en Orkney. Vaak worden de Islands als aparte whiskyregio gezien, maar officieel behoren ze tot de Highlands. De whisky’s zijn krachtig en vol van smaak, vaak zwaar geturfd met duidelijke invloeden van de zee.

Alle kenmerken van een Island whisky komen samen in Rock Island. Dit is een blend van single malt whisky’s van de eilanden Jura, Islay, Arran en Orkney

Lowlands

De Lowlands is het meest zuidelijke deel van Schotland. Het landschap is licht glooiend en een stuk minder ruig dan in het noorden. De whisky’s die hier vandaan komen kenmerken zich als licht met fruitige kenmerken. Door de economische neergang in de jaren 80 zijn er in die tijd veel distilleerderijen gesloten, waaronder Littlemill, de oudste distilleerderij van Schotland.

Een mooie Lowland whisky is The Epicurean van Douglas Laing. Deze whisky combineert een aantal van de mooiste Lowland Malts. Welke dat zijn is een goed bewaard geheim, maar vermoedelijk gaat het om Glenkinche, Auchentoshan, Bladnoch and Aisla Bay. Het is een veelzijdige frisse whisky

Speyside

De Speyside is veruit de grootste whisky producerende regio van Schotland en is vernoemd naar rivier de Spey die door deze streek loopt. Ongeveer de helft van alle Schotse whisky distilleerderijen komt uit de Speyside en daarmee is de regio het episch centrum van de Schotse whisky industrie.

Het is lastig om de whisky’s uit de Speyside een specifiek kenmerk toe te kennen qua smaak. Over het algemeen zijn de whisky’s wat minder turfrijk, al zijn er uitzonderingen zoals Old Ballantruan en MacNair’s.

De whisky’s die op sherry vaten hebben gerijpt hebben vaak invloeden van rozijnen tot fruitige rijpe peren. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de whisky’s van Tamdhu. De whisky’s die niet op sherryvaten hebben gerijpt zijn wat lichter, ronder en verfijnder, zoals Tomintoul.

En dan heb je ook nog distilleerderijen als GlenAllachie die zich onderscheiden met een enorme diversiteit aan vaten. In de pakhuizen aan de voet van Ben Rinnis liggen ex-sherry en ex-port vaten, tot ex-bourbon, ex-madeira en virgin oak.

Islay

Het eiland kent slechts 3.000 inwoners, maar de whisky’s van Islay zijn een begrip in de whisky wereld. Islay staat bekend om de zware, rokerige whisky’s die er worden geproduceerd. Turf was op het eiland voor de westkust van Schotland lange tijd de enige brandstof en dat is terug te vinden in de whisky! Namen als Smokehead en Big Peat (een blend van single malts van Ardbeg, Caol Ila, Bowmore en Port Ellen) spreken boekdelen…

Campbeltown

Het havenstadje Campbeltown op het schiereiland Kintyre telt amper 5000 inwoners, maar is wel één van de 5 officieel erkende whiskyregio’s van Schotland. Ooit was dit afgelegen plaatsje het centrum van de whiskyindustrie in Schotland, met meer dan 30 distilleerderijen. Tegenwoordig zijn er nog slechts 3 distilleerderijen actief, waaronder de Glen Scotia. De whisky’s van Campbeltown hebben een kenmerkend ziltig en kruidig karakter.